آیا تا به حال در یک رابطه بوده‌اید که یکی از طرفین بیش‌ازحد چسبنده و دیگری همیشه در حال فاصله‌گرفتن باشد؟ یا شاید خودتان گاهی احساس کرده‌اید که نیاز به نزدیکی دارید، اما طرف مقابل سرد و دور است. این رفتارها معمولاً از «سبک دلبستگی» افراد ریشه می‌گیرند. سبک دلبستگی یک الگوی روان‌شناختی است که از کودکی در ذهن ما شکل می‌گیرد و روی نحوه ارتباط‌گیری ما در روابط بزرگسالی تأثیر مستقیم می‌گذارد.
⸻
سبک دلبستگی چیست؟
سبک دلبستگی (Attachment Style) الگویی‌ست که در کودکی و بر اساس نحوه ارتباط والدین با کودک شکل می‌گیرد. این الگو بعداً وارد روابط عاطفی ما می‌شود و نحوه رفتار، اعتماد، صمیمیت و حتی دعواها را شکل می‌دهد.
مطالعات روانشناسی (مخصوصاً تحقیقات جان بالبی و مری اینسورث) چهار سبک دلبستگی را شناسایی کرده‌اند.
⸻
انواع سبک‌های دلبستگی
1-دلبستگی ایمن (Secure Attachment)
افرادی با این سبک:
• احساس امنیت در رابطه دارند
• به راحتی اعتماد می‌کنند
• نیاز به تنهایی و نزدیکی را متعادل مدیریت می‌کنند
• از صمیمیت نمی‌ترسند و به‌راحتی ارتباط برقرار می‌کنند
✅ معمولاً این افراد در کودکی والدینی پاسخ‌گو و مهربان داشته‌اند.
⸻
2-دلبستگی اجتنابی (Avoidant Attachment)
این افراد:
• از نزدیکی عاطفی می‌ترسند
• دوست ندارند وابسته شوند
• معمولاً خونسرد و بی‌احساس به‌نظر می‌رسند
• در روابط، زیاد فاصله می‌گیرند
⚠️ در کودکی ممکن است والدینی سرد یا نادیده‌گیر داشته‌اند.
⸻
3-دلبستگی اضطرابی (Anxious Attachment)
نشانه‌ها:
• بیش‌ازحد نگران از دست دادن رابطه
• نیاز شدید به تأیید و توجه
• احساس ناامنی دائم
• ممکن است «چسبنده» یا «وابسته» به‌نظر برسند
⚠️ در کودکی معمولاً با والدینی مواجه بودند که رفتارشان متناقض و ناپایدار بوده است (گاهی نزدیک، گاهی دور).
⸻
4-دلبستگی آشفته / ناایمن (Disorganized Attachment)
رفتار این افراد معمولاً ترکیبی از اضطراب و اجتناب است. گاهی به شدت نیازمند نزدیکی‌اند و گاهی به‌طور ناگهانی عقب‌نشینی می‌کنند.
⚠️ این سبک معمولاً نتیجه تجربیات آسیب‌زا، خشونت خانگی یا روابط ناسالم در کودکی است.
⸻
سبک دلبستگی چگونه روابط را شکل می‌دهد؟
سبک دلبستگی شما تعیین می‌کند که:
• چقدر راحت به دیگران اعتماد می‌کنید
• چطور با تعارض برخورد می‌کنید
• در موقعیت‌های بحرانی چطور واکنش نشان می‌دهید
• آیا در رابطه‌ها احساس امنیت دارید یا نه
برای مثال، یک فرد با دلبستگی اضطرابی ممکن است دائم پیام بدهد و احساس کند اگر جواب نگیرد، یعنی طرد شده. در مقابل، فرد اجتنابی از تماس زیاد فرار می‌کند و ترجیح می‌دهد تنها باشد.
⸻
چگونه سبک دلبستگی خود را تشخیص دهیم؟
✅ تست‌های معتبر روانشناسی (مثل Adult Attachment Scale)
✅ بررسی رفتارهای تکرارشونده در روابط گذشته
✅ گفت‌وگو با مشاور یا روانشناس
✅ بازبینی تجربه‌های دوران کودکی
⸻
آیا می‌توان سبک دلبستگی را تغییر داد؟
بله! خبر خوب این است که سبک دلبستگی «ثابت و غیرقابل تغییر» نیست. روانشناسی به ما نشان داده است که با خودآگاهی، تمرین و درمان، سبک دلبستگی قابل تغییر است.
H3: راهکارها:
• شروع درمان فردی یا زوج‌درمانی با رویکرد EFT یا CBT
• ایجاد رابطه با افراد دارای دلبستگی ایمن
• تمرین ذهن‌آگاهی و خودشفقتی
• نوشتن و تحلیل رفتارهای احساسی در موقعیت‌های تنش‌زا
⸻
اگر دو سبک ناسازگار وارد رابطه شوند، چه می‌شود؟
رایج‌ترین ترکیب ناسالم:
یک فرد اضطرابی + یک فرد اجتنابی
این دو معمولاً یکدیگر را جذب می‌کنند اما باعث تشدید اضطراب و اجتناب می‌شوند. اضطرابی دائم دنبال نزدیکی است، در حالی که اجتنابی از آن فرار می‌کند.
راه حل؟ گفت‌وگو، آموزش دو طرفه و مراجعه به مشاور متخصص روابط.
⸻
کلینیک روانشناسی شایان مایند کر
شناخت سبک دلبستگی اولین گام برای ساختن رابطه‌ای سالم، ایمن و پایدار است. اگر بدانید چگونه واکنش می‌دهید و چرا، می‌توانید به‌جای تکرار الگوهای آسیب‌زا، انتخاب‌های سالم‌تری داشته باشید.
کلینیک روانشناسی شایان مایند کر اینجاست تا در مسیر شناخت عمیق‌تر خودت و ساختن روابط سالم، در کنارت باشه.
